'Het is zo lief dat ze in een bedje liggen' aldus de marktopbouwer, terwijl hij met de dames Rotterdamse Oogst het marktontbijt op West (18 juni) staat voor te bereiden. 'Eén van de meest vertederende groentes' luidt een antwoord. De eerste tuinbonen van Van Herk van het seizoen worden gedopt.
Op de Oogstmarkt van 5 september 2015 vroeg een vrouw om tuinbonen: 'mijn dochter vindt ze voor het eerst lekker.' Nu ze weet, hoe kort ze vers verkrijgbaar zijn, komt ze half juni tot en met begin augustus hopelijk aan mijn kraam om ze en masse in te slaan.
Ik heb klanten die nog nooit verse tuinbonen gegeten hebben. En er zijn er bij die ze niet willen kopen, omdat het bonenkruid ontbreekt. Soms lukt het me "deze generatie" te overtuigen dat de smaak van tuinbonen voor zich spreekt. Zeker omdat het f*cking de eerste tuinbonen zijn. Maar tegen een vrouw die zegt: 'als je geen bonenkruid verkoopt, ben je geen echte groenteboer' kan ik eigenlijk beter mijn mond houden. Op de markt op Noord van 3 juli sta ik een tijd met mijn vaste stand-in achter de kraam. Zij gaat in plaats van mensen door te verwijzen, zoals ik doe, zelfs voor een dame op leeftijd op zoek naar bonenkruid bij de kraam van Stadskruid, maar die blijken in de loop van de middag bonenkruid-uitverkocht. Ze ziet de ergernis van mijn gezicht druipen als ik het niet kan laten om dezelfde dame de les te leren. Vervolgens houdt ze mij bij de les, door te zeggen dat ik in plaats van uit te halen, mezelf of de ander moet uitnodigen voor het eten voor vergelijkend tuinbonenwarenonderzoek.
Op de boerenmarkt in Almere gaven we klanten standaard bonenkruid mee. Ik doe het zonder en ben weg van een gerecht uit het Keukendagboek van Nigel Slater. Eenvoudig, maar rijk en romig, zoals ik het graag heb. Ik kook niet vaak hetzelfde, maar dit wel, ondermeer voor het gezellige stel, dat ik twee tot drie keer in de week iets voorzet uit mijn kook-speeltuin. Het recept is te vinden op de website van Variatie in de Keuken, waarvoor ik ook een Groente van de Maand juli stuk schreef over tuinbonen in de dop, op het land, op de markt en in de keuken. Eet er nog burrata bij, veel beter wordt het niet!
Begin van de herfst begon ik deze blogpost over tuinbonen, maar dat zou mosterd na de maaltijd geweest zijn in de aanloop naar een tijd die bol staat van de kolen, familie ja, van de mosterd.
Aanleiding was dat Renée en ik 16 september in opdracht van de Rotterdamse Oogstmarkt appelsvoorcider mochten plukken in Rhoon' 'het mooiste plaatsje op de wereld' volgens van Herk, de man achter de groente van mijn kraam. Omdat we er toch waren, fietsten we nog een kilometer door naar zijn erf. Daar stond ik eindelijk op zijn land uitkijkend over de spruiten. En dan krijg je termen om je oren gesmeten als spruiten de kop er af slaan, klauwen en knagen.
Een rondje over het land lopend, plukte ik 'tuinboonspruiten'. Op Warmonderhof noemden we dit frisse groene blad met, net als de bloemen, een smaakhint van tuinboon: 'tuinboontoppen'
Na de oogst blijven er altijd peulen achter op het land, waarvan de bonen in het najaar ontkiemen.
In het voorjaar worden (in de biologische teelt) soms juist de toppen uit de planten gehaald om ze weerbaarder te maken tegen de zwartebonenluis. Van Herk spuit als ze er in zitten. De damp doodt de luizen. En dat moet als de bijen niet vliegen want: 'zonder bijen geen bonen.'
Die natte dag in de late zomer schoven we met een plukslede door de boomgaard en plukten van 1 rij Alkmene, 34 bomen, precies de 90 kilo die we nodig hadden.
We balanceerden twee tredes boven op de slee hoog om als "soetsappige Eva's" de appels in de toppen van de bomen te plukken. Zelf joeg ik Adam en Eva eens als Engel uit het paradijs, toen ik op Warmonderhof meespeelde in het Paradijsspel: 'Soo gaet en uyt den hove treet.'
Het naderen van de herfst betekende de eerste Nederlandse appels en de appeltaarten en -crumbles die daarbij horen.
En ik was dan ook verbouwereerd toen de chef, die ons les gaf op de Academie voor Gastronomie, op 8 september Nieuw Zeelandse appels van de Hanos inkocht voor bij onze gerechtjes met kalfslever en -zwezerik. En dat terwijl hij het 'koken met de seizoenen' verkondigt. In mijn beoordeling van het examen staat: 'Goed gebruik gemaakt van het seizoen, leuk om groente meer aandacht te geven, dit is de keuken van de toekomst. Je liefde voor eerlijke en gezonde producten komt in alles wat je doet naar voren.'
Op die ochtend in Rhoon wenste ik weer eens om elke dag te beginnen op het land. Door het buitenzijn schakelde mijn aanknop om, die een soort wakkerheid en levendigheid genereert, waarvan ik pas merk dat die er vaak niet is als deze eenmaal geactiveerd is. Eigenlijk zoek ik een teler, waar ik voor dagendauw mag helpen met het oogstwerk.
Als alternatief ben ik ruim een week voor midzomer begonnen met #wakkermetdezon en ga ik direct na het opstaan naar buiten voor een wandelingetje door de stad #daglichttothemax
Zo stond ik onlangs al om 6:30 uur in mijn eigen Zeeheldentuintje paarse boontjes te wieden.
Met het naderen van de zomer waan ik me opnieuw in het paradijs, als ik 14 juni ineens kersenvandeboom pluk in de nieuwe achtertuin van een vriendinnetje. De eerste keer dat we elkaar spraken was zomer 2009 op Moestuin Maarschalkerweerd in de tunnelkas tussen de tomaten en kwamen we er achter dat haar nichtje een klasgenootje van mij was op Warmonderhof, waar ik toen net was afgestudeerd.
Op social media zie ik dat Renée die dag taibessen plukte in Canada voor het dessert. Het #plukdedaggevoel blijken te delen terwijl er een grote oceaan tussen zit: 'Plucking tay berries for desert, while i could have been on a plane back to the Netherlands that exact same moment. It turned my world upside down for a minute realizing how amazong life is.' We dronken nog koffie op Schiphol, toen zij 14 maart, oorspronkelijk voor 3 maanden naar Canada vertrok en ik van mijn 5-daagse reis uit Noorwegen terug kwam.
4 juni op West zei Van Herk dat hij de volgende keer waarschijnlijk tuinbonen zou hebben, kleintjes net als vorig jaar. Hij had die dag geplant en als er een bui zou vallen, hoefde hij niet te beregenen. Toen viel er 30 mm in 20 minuten en hagelden de koppen uit de tuinboonplanten. De energie ging in de groei van de peulen zitten en hij bracht 18 juni grote peulen mee, met bruine roestspikkels. Hij teelt geen DriekeerWit - een klant van mij was er zo lyrisch over - meer maar Witkiem, omdat er meer bonen in komen en ze sterker zijn op bruinverkleuring.
Tegen een vaste klant zei ik dat ik het zonde vind om de eerste tuinbonen dubbel te doppen. Als mijn vrouw tegensputtert, moet ze haar moeder maar bellen.' 'Wat zou die zeggen?' 'Niks meer, want die is al dertig jaar dood.' 'Zeg anders maar dat ik het verbied.'
Uiteindelijk besloot hij zelf anders: 'Ze waren super, toch nog dubbel gedopt, op eigen initiatief weliswaar, met ham en een gepocheerd eitje en een asperge bovenop de boontjes, symbolisch de overgang van de lente naar de zomer en buiten viel de regen .... , ijs met aardbeien toe en nu de film van de dag en morgen gezond weer op. Tot over 2 weken.' En daar zijn we weer. Vandaag 2 juli op Noord zijn de peulen klein en de bonen groot, Listra is het ras. Lista ben ik! #klaarvoordemarktaf.
