Haters en liefhebbers

9 juni 2019

Vorige week zei Gert dat hij deze week waarschijnlijk de eerste tuinbonen zou hebben. ‘Nog niet veel.’ Dinsdag appte ik hem met de vraag of het inderdaad zo was. Dat was zo, hij dacht slechts twee kisten te kunnen plukken. Vrijdag appte hij dat het er vijf werden. Door de regen dinsdag en woensdag waren ze nog hard gegroeid. Aan de randen van de bedden hadden de peulen meer licht gehad en waren ze wat groter. Ik meen dat ik ze nog niet eerder zo vroeg had op de markt. Ze zijn in de tweede helft van februari gezaaid, toen het bizar mooi weer was voor de tijd van het jaar en het bij ons beide kriebelde om het land op te gaan. 

De prachtige rassen tuinbonen die ik zaaide, zijn grotendeels opgegeten door de kauwtjes en na opnieuw zaaien en afdekken met doek of gaas opgevroten door de muizen. We hadden het er eind april over dat je doek niet te lang over het gewas moet laten liggen, omdat het dan te zwaar gaat drukken. ‘Als een tuinboon eenmaal krom hangt, komt ie niet meer omhoog.’ Dat wat bij mij op de tuin aan tuinbonen over is, staat nu in bloei onder de zwarte bonen luis. Een deel van de planten staat krom, na een keer te zijn platgeslagen door de regen. Niet zo mijn tuinbonenjaar. 

Het was een marktdag van onstuimig weer. Harde windvlagen, buien en het idee dat er bij het aantrekken van de wind iets om je oren kon vliegen. Het begon druk, maar de laatste paar uur was het stil. De Pinksteruittocht. Ik hield zelfs een kist tuinbonen over. Er was wel een stel speciaal naar mijn kraam gekomen voor tuinbonen, omdat ze op social media van Rotterdamse Oogst hadden gelezen dat ik de eerste had.
Ik zei tegen Gert dat tuinbonen mijn lievelingsgroente is. Hij zei dat hij laatst thuis binnenkwam en zijn vrouw tuinbonen had gemaakt. ‘De volgende keer als dat zo is, loop ik weer naar buiten.’ Hij heeft het weer geprobeerd, maar vindt ze echt niet te eten. ‘Jij wordt er dus niet blij van.‘ Nee, wel wild.’
Ik vroeg waarom hij ze dan teelt. ‘Omdat er wel vraag naar is.’ Gister kreeg ik alle producten weer net op de kraam, maar in 2013 kon ik de halve kraam volladen met kisten tuinbonen, ik verpakte zakjes van een kilo voor, omdat mensen er voor in de rij stonden. 

Een fotograaf legde me destijds vast met een hand vol tuinbonen. Een paar weken geleden kreeg ik de vraag of er al tuinbonen waren. Er zijn klanten aan de tuinbonen geraakt, door ze bij mij te kopen. Of mensen die ze vroeger niet lekker vonden, proberen ze weer en kunnen ze nu wel waarderen. Gister heb ik weer een klant overgehaald ze toch nog eens te proeven.

Aer(e)bezems

Een vaste klant vroeg in september 2018 of ik wel blijf, want 'ik hoor geruchten'. Ik zei dat ik blijf, elke week. Hij was blij om dat te horen. 'Je hebt de mooiste kraam die er is. Je moet altijd kiezen, want je weet nooit wat je hebt.' Vorige week vertelden hij en zijn vrouw me dat ze eerder graag bij Klootwijk AGF kochten, omdat die mooie, kleurrijke, verse, aparte producten hebben. Mede door tijdgebrek staat Klootwijk al een tijdje niet meer op de markt, waardoor ze bij de groente van Gert van Herk terechtkwamen. Ze komen niet elke week naar de markt, maar wel regelmatig. Twee weken later in 2018 vroeg hij of ik Warmonderhof gedaan heb. Zelf heeft hij altijd affiniteit gehad met de land- en tuinbouw en lage, middelbare en hoge landbouwschool gedaan. Hij heeft ooit nog in Zuid-Holland tijdens een volleybaltoernooi tegen het Warmonderhofteam gespeeld. Dat moet in de tijd geweest zijn dat Warmonderhof nog in Warmond was. Zelf is hij nooit de praktijk in gegaan.
‘Labrijn, dat moeten ze toch zijn' zei hij toen begin mei de eerste aardbeien uit de tunnels weer op de kraam stonden. Hij meent dat hij Wim Labrijn nog heeft lesgegeven, biologie. Zijn vrouw geeft Engels en zou de zus van Wim in de klas hebben gehad. Ik zei dat ik een moeilijke verhouding heb met Engels. 'Dat hoeft niet' zei ze. Het gaat om een school in Alblasserdam, waar zij nog steeds wonen en waar Wim Labrijn in de buurt op een boerderij opgroeide. Later verkaste hij naar Oude Tonge op Goeree-Overflakkee, het eiland waar de biologiedocent als boerenzoon geboren is. 'Aer(e)bezems' hoorde ik Gert zaterdag zeggen. Ik herkende het woord omdat ik een paar weken eerder een lesje Flakkees gehad had van de biologiedocent. Als hij terug is op het eiland dan wil zijn tong nog weleens overschakelen op dialect. Momenteel verdiept hij zich erin en kwam erachter dat hij het nog goed kent. Het echtpaar koopt altijd rijkelijk in en bij vertrek kreeg ik die dag in mei van haar te horen dat het weer een feest was. Hij gaat over de kokerij. 
Vorig jaar waren de Elsanta aardbeien van Labrijn al niet aan te slepen. Elsanta is een doordragend stevig ras met een hoge opbrengst en een sterk aroma, een hoge gevoeligheid voor ziektes, maar een goede houdbaarheid. De telers zijn een zwager en schoonzus van Gert van Herk. De kans dat Labrijn zich biologisch gaat certificeren is nog kleiner dan dat Gert dat zal doen. Iets met eigengereidheid, in positieve zin. Overigens, dat biologisch fruit onbespoten is, is een fabeltje. Er worden alleen geen chemische middelen gebruikt. Middelen van organische oorsprong kunnen net zo goed giftig zijn. In principe zijn de aardbeien van Labrijn onbespoten. Ze maken gebruik van teeltmaatregelen die ook in de biologische teelt worden toegepast. De aardbeienplanten staan op stellingen en zijn gepoot in potten met gecomposteerde grond. Hommels zorgen voor de bestuiving van de bloemen, wat voor volle vruchten zorgt. Een aardbei is een schijnvrucht, wat betekent dat de zaadjes bovenop zitten en de niet alleen het vrucht- en zaadbeginsel, maar ook de opgezwollen bloembodem betrokken is bij de vruchtvorming. Boven het gewas hangen vangplanten om mogelijke schadelijke insecten, zoals spint, te kunnen waarnemen. Plaaginsecten en parasieten worden gericht en effectief met natuurlijke vijanden bestreden. De natuurlijke vijanden, zoals roofmijten, worden in zakjes boven boven het gewas gehangen. Door deze manier van werken kan het gebruik van (chemische) middelen worden teruggedrongen. Alleen indien nodig wordt er met een middel ingegrepen om een ziekte, plaag of schimmel eronder te krijgen. Serenade is een fungicide gebaseerd op een in de bodem voorkomende bacteriestam. Het werkt met name preventief tegen meeldauw en botrytus. Schimmels treden vaak op in vochtige omstandigheden. Flipper is een middel van plantaardige oorsprong dat kan worden ingezet tegen oa wittevlieg, luis, trips en spint. Door oud blad weg te knippen, kan al veel wittevlieg worden opgeruimd. Maar bij veel zon kan de populatie wittevlieg ook snel toenemen. 
Vorige week kwamen de eerste aardbeien van buiten. Maar 64 bakjes, de afrijping bleef wat achter. Na de warme temperaturen van deze week zal het meer zijn. Wim Labrijn verkoopt zijn aardbeien sinds een paar weken in groene bakjes van papierpulp. Een klant vroeg onlangs waarom er in Nederland nog zo weinig papierpulpbakjes gebruikt worden, terwijl in Duitsland bergen kleinfruit in die bakjes verkrijgbaar zijn. Door regels en patent was het nog niet zo makkelijk voor Labrijn om die bakjes te bemachtigen. Via Fruitmasters in Geldermalsen, een grote fruitveilingvereniging en de grootste fruitcoöperatie in Nederland, is het gelukt. De bakjes zijn kostbaarder dan plastic en daarom is een bak aardbeien nu €0,20 duurder. 

Het doel van dit alles is om een duurzame, onbeschadigde en zo smakelijk mogelijke aardbei te telen. Op de markt geuren ze je tegemoet. Onlangs had ik een man op leeftijd aan de kraam. Hij vertelde dat zijn vrouw weleens aardbeien in de supermarkt koopt, maar dat hij die smakeloos vindt. Hij had als jochie aardbeien geplukt, de smaak ervan staat in zijn geheugen gegrift en hij had sindsdien niet meer zulke lekkere aardbeien gegeten. Ik liet hem een aardbei proeven. ‘Deze smaakt naar vroeger.’ Ik vroeg of de smaak ook net zo lekker was. ‘Het benadert de smaak van de aardbeien van toen.’ Hij kocht geen aardbeien want zijn vrouw doet de inkopen, maar even later verschenen ze samen aan mijn kraam en werd er een bakje ingeslagen. 
Meestal ben ik aan het begin van de middag al door de 96 bakjes aardbeien heen. Laatst had een klant ‘s ochtends drie bakjes apart laten zetten en toen hij later terugkwam om ze op te halen, verkocht ik net de laatste bak. Zelf had ik in de loop van die dag een halve bak leeg gegeten en de andere helft om 17u nog verkocht aan een klant die nog aardbeien wou. Een week later greep hij helemaal mis. Hitvoer dus!

6 jaar samen #marktfamilie

Zaterdag 1 juni 2013 lag de provisorische kraam op het Noordplein vol met andijvie van Gert van Herk, samen met spitskool die week zijn enige teelt. Hij had op het land nog wat grove gewassen als uien en aardappels staan en al zijn tuinbonen plukte hij voorheen in 1 week. 

Gister, precies 6 jaar later, bracht hij de eerste spitskool van de volle grond: ‘van onder een doek’. Na mijn aankomst op de markt zei Gert: ‘zoek jij met je ruimtelijk inzicht maar een plekkie voor de paksoi, de kroten staan al in de dug-out.’ Ik heb geen ruimtelijk inzicht, maar de kraam wordt zowat te klein voor het speciaal voor de korte keten steeds uitdijende assortiment van Gert. 
Zes jaar geleden verkocht ik ook een paar kistjes groene asperges van Adjan Vos. Gert en Adjan, telers uit Rhoon, ontmoette ik die dag allebei. Inmiddels hebben de Vreiloop eitjes van De Vossenburg ook een voorname plek op de kraam verworven, ze zijn niet aan te slepen.
De prijzen bepaal ik niet. Gister kostte de andijvie het dubbele van de andijvie in 2013. De prijs varieert door het seizoen heen. Aanvankelijk waren de groentes van Gert spotgoedkoop, maar nog altijd meer dan wat hij er bij de veilig voor kreeg. Omdat er die allereerste keer geen weegschaal was, verkocht ik de asperges voor €0,60 per stuk, aan de dure kant realiseer ik me nu. Omgerekend gingen de middenmaatjes gister voor €0,18 per stuk, €4,50 per pond. Ook niet goedkoop, maar zeker niet de hoofdprijs. Bovenal is het lokaal geteelde prachtkwaliteit. 

Die eerste zaterdag van juni 2013 verkocht ik helemaal los. Het was pronken en lonken met andijvie en asperges. 

Gister was het druk, het ging als een malle, de groente verkoopt zichzelf na al die jaren, maar ik had nog wel wat over, oa andijvie (0,5 kist van de 2 kisten) en asperges (4 van de royale 10 kisten, het aanbod van Adjan is momenteel enorm). Gert zegt tegenwoordig als ik leeg verkoop: ‘je had zeker weer je haren los.’

#marktfamilie #zesjaarsamen

Drie gezusters

   

Vandaag een jaar geleden werd Greens geopend door burgemeester Pauline Krikke. We hebben toen samen de allereerste sla geoogst. Gister was de burgemeester weer op de tuin om bij de ingang van Tuinen van Greens een Gulden Klinker te leggen. 

Vandaag sneden we de eerste rode eikenblad en bataviasla van dit seizoen voor het restaurant. Die wordt morgen geserveerd bij de bbq ter ere van het 1 jarig bestaan. In het vak waar vorig jaar de sla stond, plantten we vandaag pompoen en zaaiden we suikermaïs en pronkbonen, oftewel “de drie gezusters”. #jaarritme

Vaste klanten afscheid

Vorig voorjaar kwam ik een vaste klant tegen op het strand in Den Haag. Ze had net daar vlakbij met haar partner een huis gekocht. Nu zeker een jaar later, na een hoop verbouwingsmisère gaan ze dan verhuizen. We worden stadsgenoten, wat reuze gezellig is, maar dat betekent wel dat ze niet meer bijna wekelijks aan de kraam staan. Met hun we-moeten-eerst-koffie en het ge-overleg over wat ze wel en niet nodig hebben. Piepers meestal en uien en een stuk of wat groente. Vandaag niet zo veel want ze zitten even zonder koelkast. Zij: ‘4 uien. Hij: ‘uien in stuks dat kan toch eigenlijk niet’. Maar om nou uien mee te verhuizen. Zij vroeg of ik ze nog wil laten weten waar in Den Haag je zulke goeie boodschappen kan doen. Ze hebben geen Facebook dus ik schreef op verzoek mijn nummer op een briefje en krabbelde dit er snel bij: ‘tot in Den Haag lieve vaste lievelingsklanten’. Ik heb weleens overwogen om ze naar hun naam te vragen, maar liet het achterwege. Zijn naam kwam een keer voorbij tijdens het ge-overleg en gister noemde zij haar naam, terwijl ze een verhaal van haar werkvloer opvoerde. 

Betreft boodschappen opperde ik de boerenmarkt al, maar die groentekraam kennen ze uit Rotterdam en ze vinden de kwaliteit, versheid en de prijs van de groente van Van Herk toch echt beter. Ik heb niet gezegd dat ze er in Den Haag de manmetdemooieogen gratis bij krijgen. Maar iets anders bedenken wordt dan misschien nog een lastige. In elk geval komen ze een keer naar mijn tuin. 

Ik gaf ze afscheidsaardbeien mee. Net als vorige week aan een gezin, dat ik toen een mooie vakantie wenste. Vader, moeder en twee kindjes staan op het punt om voor zes weken op reis te gaan. Gister waren ze tóch nog even op de markt, voor de laatste dingetjes voor vertrek. Ik had ‘s ochtends al op Facebook gezien dat hij op de markt zou zijn en ik had ze al, zoals altijd, met z’n viertjes op het Noordplein zien scharrelen. 

Meestal verdelen vader en moeder de inkoop over de kramen efficiënt, maar vaak blijft het gezin wel plakken. Groentes waren niet meer nodig, maar de vader kwam nog even aan mijn kraam. Hij zei dat hij niet zomaar van de markt kon weglopen zonder even dag te zeggen. Eigenlijk had ik even een knuffel willen geven, maar er waren andere klanten en ik wist niet of het wel gepast was. Toen ik bijna zes jaar geleden op de markt begon, waren hun kinderen nog niet geboren. 

Een paar weken terug vond ik in de kist met appels een exemplaar waar een paar happen uit waren. Die bleek de oudste daar zo achter te hebben gelaten. Het mannetje wil altijd van te voren weten of het die dag een kleine of een grote markt is. Groot of klein, elke week weer worden tassen volgeladen met groentes, met producten van onze markt, zijn er de praatjes, de grapjes, is er de uitwisseling, de uiting van dat wat in jaren opgebouwd is. Een band is misschien een groot woord. Maar ja, voor mij voelt dat toch zo. En dan is zes weken lang en dan is Rotterdam ver weg vanaf Den Haag om elke week boodschappen te gaan doen.

Huilend Varkentje

Dat. was. het. nu. echt. 
Twee vaste gasten die gister speciaal op de slotavond kwamen eten. Ik stond alleen maar in de keuken, omdat het nu wél volle bak was en er extra handen nodig waren. Ze kwamen me begroeten en zeiden dat ze het in de auto nog over mij gehad hadden: ‘als we aan het Lachende Varken denken, denken we toch vooral aan jou.’ Ik ben al ruim een jaar weg en ik heb van de totaal bijna 25 jaar dat het Varkentje bestond, maar een jaar of vier meegedaan. Toevallig werden ze vaste gasten in de tijd dat ik vaak kookte. Toen ze na het eten weggingen kwamen ze nog vertellen dat ‘hij’ eigenlijk niet van de aardappels is, maar dat ik een keer aardappel had bereid die zo lekker was dat ze het er nu nog over hebben. ‘De aardappel was geel van kleur.’ Ik vermoed van de kurkuma. 




























Vandaag kookten we met een aantal koks een #galgenmaal voor de hele brigade. Het Varkentje hebben we geslacht, maar zal nog lang herdacht worden. Voor mij was het een plek waar ik thuis kwam en waar ik altijd weer thuis kon komen. Een warm nest waar ik me troetelkind voelde. De plek is ontmanteld en zal nooit meer zijn wat het was. #lachendevarken#huilendevarken #biggelen